بررسی الگوی تاب آوری رقابتی مناطق آزاد تجاری جنوب کشور

تاب‌آوری رقابتی مناطق آزاد تجاری در جنوب کشور، به‌عنوان یکی از عوامل کلیدی در توسعه اقتصادی و اجتماعی، به معنای توانایی این مناطق در مواجهه با چالش‌ها و تغییرات محیطی است. این تاب‌آوری به مناطق آزاد امکان می‌دهد تا نه‌تنها از نوسانات اقتصادی و سیاسی عبور کنند، بلکه به فرصتی برای رشد و توسعه تبدیل شوند. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت، تحقیق‌های پیمایشی و از نظر پارادایمی، تحقیق¬های ترکیبی_اکتشافی، نمونه‌گیری در بخش کیفی پژوهش به‌صورت هدفمند و در بخش کمی به‌صورت تصادفی ساده انجام شد. در مرحله کیفی با 15 نفر، متخصصین و خبرگان جامعه آماری تحقیق شامل 3 گروه است: گروه اول: سیاست‌گذاران و برنامه¬ریزان در مناطق آزاد تجاری، گروه دوم: مدیران ارشد در مناطق آزاد تجاری و گروه سوم: اعضای هیئت‌علمی مطلع در زمینه پژوهش مشغول به کار بوده¬اند مصاحبه¬ تا دستیابی به اشباع نظری ادامه داشت و نمونه¬های بخش کمی بر اساس فرمول کوکران انتخاب شدند. در بخش کیفی تحلیل مصاحبه¬ها با استفاده از روش تحلیل داده‌بنیاد انجام شد. در بخش کمی از روش معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار Smart-PLS صحت مدل تحقیق، مورد تأیید قرار گرفت و معلوم گردید که انتخاب مفاهیم، ابعاد و شاخص¬ها از دقت بالایی برخوردار بوده و می¬تواند چارچوب مناسبی را برای تاب¬آوری رقابتی مناطق آزاد تجاری جنوب کشور را فراهم نماید. بر این اساس تعداد 23 مقوله شناسایی شد و تعداد 90 مفهوم بر اساس کدگذاری و ارتباط آنها با ابعاد اصلی شناسایی و طبقه‌بندی گردید. در نهایت برازش مدل انجام شده و نتایج بخش کمی یافته‌های بخش کیفی را تأیید می‌کند. با استفاده از آزمون فریدمن؛ بر اساس یافته‌ها، مفهوم شایسته‌سالاری که به مقوله نوآوری و چابکی مربوط می‌شود، بالاترین اولویت را دریافت کرده است. این امر نشان‌دهنده‌ی اهمیت استراتژی‌های مبتنی بر نوآوری و چابکی در تقویت تاب‌آوری رقابتی در این مناطق است. پاسخگویان به‌وضوح بر این باورند که توانایی در نوآوری و تطبیق سریع با تغییرات می‌تواند در دستیابی به موفقیت‌های اقتصادی و رقابتی مؤثر باشد. در مقابل، مفهوم مدیریت بسته‌های سرمایه‌داری که به مقوله توسعه اقتصادی شرایط مداخله‌گر مرتبط است، کمترین اولویت را از آن خود کرده است. این نشان می‌دهد که پاسخگویان ممکن است به تأثیرات منفی یا ناکارآمدی‌های موجود در روش‌های مدیریت سرمایه‌گذاری و سیاست‌های اقتصادی توجه بیشتری داشته باشند.